Voor het eerst naar Baskenland

Vorig jaar ging ik voor het eerst naar het groene, Spaanse ‘Baskenland’, een regio in Spanje die toch wel apart is. Ik nam ook deel aan een stuk van de zeiltocht van Hondarribia naar Santiago de Compostella, georganiseerd door Sail the Way. Een bijzondere ervaring in een bijzonder deel van het land!

Hondarribia, groen en heuvelachtig

Verrassend groen en heuvelachtig, en toch aan zee. Het is altijd een mooie combinatie. Dat het groen is, heeft uiteraard met het klimaat te maken. Het regent dus af en toe in Baskenland, en dat is tijdens mijn eerste avond het geval. Mijn gids, Diego, wil me zijn prachtige stadje laten zien maar omdat het zo hard regent, stelt hij voor om eerst de smaakpapillen te testen. We gaan naar een gezellig restaurantje ‘Rafael’ in de visserswijk, waar we een speciale omelet (tortilla) proeven. Het is een van de vele ‘pinxtos’. ‘Dat zijn de betere tapas,’ legt Diego uit, ‘en je betaalt er ook meer voor.’ Deze Baskische tapas zijn vaak gastronomische minigerechtjes. Jaarlijks zijn er verschillende pinxtos-wedstrijden in de stad. Hondarribia blijkt ook geliefd om die goede keuken en de badplaats heeft dan ook heel wat restaurantjes met een uitstekende kwaliteit, zelfs met Michelinster. Diego neemt me vervolgens mee naar ‘Bar Grand Soleil’, een restaurant dat al heel wat pinxtos-prijzen heeft gewonnen. Mijn gerookte kabeljauw op toast smaakt heerlijk na de reis van België naar Baskenland.

De Calle San Pedro in de vissersbuurt La Marina, is – als de zon schijnt – een levendige straat vol met terrasjes, vertelt Diego. Typisch zijn de oude, gekleurde vissershuizen met houten balkons. Ook de Fransen steken graag de rivier de Bidasoa over om hier lekker te komen eten en flaneren, vandaar dat ik hier en daar Frans hoor praten.  

Eens de regen wat minder is, maken we een wandeling door het middeleeuws centrum van Hondarribia. Pittoreske straatjes, oude stadsmuren, slotgrachten en poorten, het is er allemaal. Op het hoogste gedeelte, ligt het Plaza de Armas met het prachtige Parador Hotel, het voormalige kasteel van Karel V. De stad hoort door haar historische karakter dan ook tot het officiële Netwerk van Middeleeuwse Steden.

Een prachtige baai komt tevoorschijn als we verder wandelen. Het is hier dat de rivier de Bidasoa uitmondt in de zee. Aan de overkant ligt het Franse Hendaye in Frans Baskenland. Het miezert en het wordt stilaan al donker, maar ik kan me voorstellen hoe het hier is als de zon schijnt. Om de prachtige promenade de Paseo Butrón te bewandelen en het strand te verkennen, zal ik een andere keer moeten terugkomen.

Luxe in hotel nafarrola

De volgende dag staat er een eerste zeiltocht op het programma: van Hondarribia naar Bermeo. De organisatie Sail the Way biedt ieder jaar de route naar Compostella aan via het water: 15 dagen zeilen en de laatste dag te voet. Door het slechte weer valt er letterlijk heel wat in het water, maar gelukkig niet wijzelf. We lijken gedurende lange tijd ver op zee te zitten, want nergens is er land te bespeuren. Het regent, hagelt, we doorstaan een kleine storm en onweer. Avontuurlijk, dat wel! Maar met een kapitein die goud haalde op de Olympische Spelen in 2012, ben ik er gerust in. Minder leuk is het als je zeeziek wordt. Het overkwam me nog nooit eerder, maar na enkele uren op deze woelige oceaan hang ook ik over de reling. Over het zeilen later meer… Na 9 uur varen zijn we pompaf en ik ben maar al te blij dat ik naar mijn hotel kan. En dat hotel is in één woord: wauw!

Hotel Nafarrola is nog maar enkele weken open. Om er te geraken moet je vanuit Bermeo een stevige klim maken met de auto. Wat je dan krijgt, is pure rust, met uitzicht op de zee en de uitlopers van de berg, omgeven door weilanden en pure natuur én in het hart van het biosfeerreservaat Urdaibai … Het interieur is een combinatie van een rustieke en minimalistische stijl en de sfeer is ingetogen. Het is het soort hotel waar je zonder moeite zalig slaapt en geniet van de stilte. Na een lekker bubbelbad en een laat glaasje cava laat ik me gaan in dromenland.

Ik verblijf 2 nachten in dit prachtige hotel. Op de kaart staan kleine, gezonde gerechtjes, de meeste met vis of vegetarisch. Ik eet hier heerlijke ansjovis met ananas. Niet voor grote eters, wel voor fijnproevers.

Bermeo, vis en nog eens vis

Na een heerlijk ontbijt samen met mijn gidsen Sara en Nerea vertrekken we richting Bermeo, en kijk … daar is de zon! Bermeo is een kleurrijk havenstadje met een bijzondere geschiedenis. Al vroeg in de ochtend zijn er roeiers aan het trainen, het is dan ook de populairste sport van het stadje. We bezoeken eerst de vismijn en krijgen hier uitleg van enkele vrouwen die werken in de visserscoöperatie. We kijken toe hoe ze de visnetten nog altijd met de hand repareren en ontdekken heel wat over de visvangst van vroeger en nu. Ten slotte zien we ook hoe de vis verhandeld wordt. De beste vis komt overigens uit Bermeo: makreel, tonijn en ansjovis, je moet het hier geproefd hebben. En werkelijk, ik eet hier tonijn die smelt op je tong, zacht en erg smaakvol.

Het verhaal gaat verder ook over de vrouwen van Bermeo. Hun karakter is gevormd door de harde tijden van de visvangst. De mannen waren telkens opnieuw voor een aantal weken van huis en de vrouwen moesten hun plan trekken. Ze leerden onderhandelen in een mannenwereld, werkten in de visvangst, deden het huishouden en beheerden het geld. Met vrouwen uit Bermeo moet je dus niet sollen, de zee heeft hen gehard doorheen de jaren.

De haven en de oude stad van Bermeo zijn de moeite waard om te bezoeken. De middeleeuwse stad bestaat uit smalle straatjes en gebouwen die vanuit de haven steil omhoog klimmen. De kleuren van de gevels worden versterkt door de waslijnen met kleding die hangt te drogen in de wind. Aan de oude haven staat de historische Ercilla-toren, uitgeroepen tot Nationaal Monument, nu het Vissersmuseum. Dit is een van de weinige musea ter wereld dat exclusief is gewijd aan het tonen van het leven, het werk en de gebruiken van vissers aan de Baskische kust en vissershavens, de boten en de technieken die ze in de loop van de tijd hebben gebruikt voor visserij en navigatie.

Het standbeeld Ya vienen, ‘Ze komen eraan’ staat voor het wachten op al wie op zee zit en van wie je hoopt dat ze veilig terugkeren. De wachtenden zijn vrouwen, kinderen en ouderen.

Wijn proeven in Bodega Berroja

We rijden door een prachtig landschap van groene heuvels naar Bodega Berroja, een familiewijnmakerij in het hart van het Urdaibai biossfeerreservaat, in Muxika. Eigenaar José Ángel Carrero neemt ons mee naar het hoogste punt van zijn domein en vertelt trots over de omgeving, de geschiedenis en de wijn. Van hieraf zie je de hele omgeving van het Urdaibai biosfeerreservaat; het is in een woord prachtig! We zien de toppen van vier van de vijf Bocinerosbergen van Biskaje die in de middeleeuwen waarschuwden voor de volgende Algemene Vergaderingen die werden gehouden onder de Boom van Guernica. De stad Guernica zien we ook liggen vanaf Berroja, evenals de monding van de Mundakako Itsasadarra.

Tijd om de wijn van dit Txakoli-wijngebied te proeven: de Bizkaiko Txakoli. Baskenland is een van de kleinste wijnregio’s van Spanje. Dit domein is beplant met de inheemse variëteit Hondarrabi Zuri en de Hondarrabi Beltza, Riesling en Syrah. De productie is laag en de export slechts zo’n 5 % vooral naar de USA. De wijn heeft een eigen persoonlijkheid en is uniek door de ligging, het klimaat met veel regen, de onregelmatige orografie met zachte en steile hellingen en de oorsprong van het land. Massaproductie staat niet in het woordenboek van José. Hij gaat voor kwaliteit en duurzaamheid. Hoewel de Txakoli-wijnen jong worden gedronken en meestal bij vis, heeft José wijn die enkele jaren oud is en zeer lekker en die perfect past bij de meest traditionele gerechten van de lokale gastronomie. Droog van smaak, licht aromatisch en met een finale bitterheid. Om verder te vertellen!

Guernica

Guernica (Baskisch: Gernika) is een kleine stad in het Baskenland, bekend van Picasso’s beroemdste schilderij ‘La Guernica’, waarvan hier een replica te zien is. Hij maakte de Guernica ter nagedachtenis van het Duitse bombardement door de Luftwaffe op Guernica in 1937. Guernica huisvestte de Baskische regering en dictator Franco kreeg het Spaanse Baskenland moeilijk onder controle. Daarom besloot hij met de hulp van bondgenoot Hitler het Baskisch parlement te bombarderen. Bijna de hele stad werd verwoest en er vielen veel doden, maar de ‘Casa de Juntas’, het parlementsgebouw van het Baskenland, was nauwelijks beschadigd. Helaas was het gebouw nu door de covidpandemie nog niet open om te bezoeken, het zou nochtans de moeite waard zijn.

Voor het gebouw staat voor de Basken een belangrijk symbool: de eikenboom uit 1700, de Boom van Guernica. Volgens de traditie zwoeren de heren van Biskaje (later de koningen van Spanje) trouw onder de Eerste Eik van Guernica en ze beloofden de vrijheden te bewaren. Ook de premier van Baskenland, zweert na zijn verkiezing trouw aan Euskadi onder de boom. De derde eik van Guernica overleefde het bekende bombardement, maar ging teloor aan een ziekte. Volgens de traditie werd dus een nieuwe eik geplant, de vierde eik. We wandelen ook even het Parque de los Pueblos de Europa door, met twee bekende sculpturen: ‘Gure aitaren etxea’ (Our Father’s House) van Donostiarra-kunstenaar Eduardo Chillida en ‘Large Figure in a Shelter’ van de Engelse kunstenaar Henry Moore.

Vervolgens nemen mijn 2 gidsen me mee naar het Euskal Herria Museoa (Museum of the Basque Country) dat gaat over de geschiedenis, politiek, cultuur en gewoonten van de Basken. Zoals op de meeste plekken in Baskenland is er geen spoor van een woordje Engels. In musea wordt de uitleg steevast gepresenteerd in Spaans en Baskisch, that’s it. Je kunt hier wel met oortjes rondlopen met Engelse audio, maar daarvoor is er wat weinig tijd. Verrassend is de expo over Ernest Hemingway, winnaar van de Pulitzerprijs en de Nobelprijs voor de Literatuur, die in de jaren 20 verliefd werd op het Baskenland dat in de rest van zijn carrière een grote inspiratiebron bleef en waar hij graag naar terugkeerde.

Urdaibai Bird Centre

De laatste stop van de dag is het Urdaibai Bird Centre. Ik word ontvangen door Rowan Hardman en Edorta Unamuno, 2 bevlogen mensen, die me rondleiden in hun vogelparadijs. Het Urdaibai Bird Centre is een ultramodern museum en observatiepunt van waaruit bezoekers kunnen genieten van de wereld van vogels en hun trektochten. Het centrum bevindt zich in het hart van het Urdaibai biosfeerreservaat en herbergt een tentoonstelling met audiogids en een observatieplatform uitgerust met telescopen. Een prachtige locatie, met uitzicht op de moerassen en een fantastische plek om over vogels te leren en ze in hun natuurlijke habitat te observeren. Het centrum opende zijn deuren voor het publiek in 2012 en wordt beheerd door de Aranzadi Society of Sciences, een organisatie die meer dan 60 jaar ervaring heeft in het onderzoek en de verspreiding van mens- en natuurwetenschappen.

Zeiltocht van Bermeo naar Getxo

Ik kijk uit naar mijn laatste dag in Baskenland. We zullen een 5-tal uur zeilen, de zon is van de partij en de oceaan kalm. En vanavond bezoek ik nog het Guggenheim museum in Bilbao, looking forward!

Kapitein Ángela Pumariega, olympische medaillewinnaar zeilen, is er ook klaar voor. Tijdens deze rustige zeildag vertelt ze me over haar ervaring en hoe ze – naast de navigatieapparatuur – een intuïtie heeft voor navigeren, het voelen van de wind, het herkennen van de kleuren van de zee en de interactie met de golven.

We passeren na ons vertrek uit de haven van Bermeo al snel het adembenemende San Juan de Gaztelugatxe, in de razend populaire tv-serie ‘Game of Thrones’ gekend als Dragonstone. Dit rotsachtige eilandje is omgebouwd tot een schiereiland en door een brug met twee bogen met het vasteland verbonden. Voor de opnames van ‘Game of Thrones’ werd de kerk die zich op de rots bevindt virtueel weggehaald en vervangen door een vestiging. Maar de route naar de vestiging en de rots zijn dus heel herkenbaar. Gaztelugaxte betekent ‘kasteelrots’ in het Baskisch. Het is eigenlijk een kleine kerkelijke hermitage gewijd aan Johannes de Doper. De kerk kent een rampzalige geschiedenis. Ze is verschillende keren verbrand en vernietigd, onder meer door de natuur, piraten, plunderaars en Sir Francis Drake. Drake heeft de hermitage geplunderd en naar verluidt de arme kluizenaar van de klif gegooid! Elke keer dat de kerk werd vernietigd, werd ze heropgebouwd en opnieuw ingehuldigd. Sinds ‘Game of Thrones’ komen er veel te veel toeristen naar deze plek en daarom moet je nu een ticket reserveren en is er beperkt toegang. Er zijn precies 241 treden die je moet beklimmen, maar de inspanning is het naar het schijnt waard. Volgens een van de tradities moet je de bel van de hermitage drie keer luiden bij aankomst en dan een wens doen. Het luiden van de bel dient ook om boze geesten te verjagen.

Na enkele uren varen langs de prachtige, ruwe kust arriveren we in Getxo. Terwijl we de rivier de Nervión opvaren, verschijnt de prachtige Vizcayabrug tussen de zeilen. De brug verbindt de plaatsen Getxo en Portugalete over de rivier die uitmondt in de Golf van Biskaje. Voorbij de brug keren we terug en varen dichtbij de andere oever terug richting oceaan om uiteindelijk aan te leggen in de jachthaven. De zeiltocht zit er voor mij op, maar het schip gaat nog bijna 2 weken onderweg zijn, richting Compostella.

Op het programma staan nog een bezoek aan de Vizcayabrug en een taxitocht door Getxo. De Brug van Biskaje is een zogenaamde zweefbrug, gebouwd in 1893 en ontworpen door Alberto Palacio, een leerling van Gustave Eiffel. Ze bestaat uit een groot frame waaraan een klein platform hangt dat dient als pendeldienst tussen de twee oevers. De Brug van Biskaje is sinds 13 juli 2006 door UNESCO als werelderfgoed erkend en is een echte aanrader om te bezoeken. Het uitzicht dat je hebt van op de brug is fenomenaal.

Langs beide kanten van de rivier schuiven prachtige gebouwen en grote woningen voorbij. Op de een of andere manier doet het me aan Parijs denken als je op de Seine vaart. Prachtig!

De korte taxirit met audioguide door Getxo laat me zien welke stadspaleizen, villa’s en bijzondere woningen hier staan. Volgens mijn gidsen is zelfs een appartementje hier onbetaalbaar. Ik heb geen tijd om de stad echt te ontdekken, maar ze straalt leven en cultuur uit. Een tip om nog eens te doen! Voor wie van watersport houdt is het aanbod hier trouwens ook heel uitgebreid.

Guggenheim Bilbao

Na het afscheid van Sara en Nerea neem ik een taxi richting Bilbao, dat op 12 kilometer van Getxo ligt. Ik word gedropt voor het Guggenheim museum dat in 1997 zijn deuren opende en gebouwd werd op een voormalig haventerrein. Daar is niet veel meer van te zien, de locatie aan de rivier is adembenemend. Het Guggenheim is een van de belangrijkste musea voor moderne kunst en zorgde voor een grote groei en een metamorfose van de stad: het Bilbao-effect.

Het gebouw, ontworpen door de Canadees-Amerikaanse architect Frank Owen Gehry, is grotendeels bedekt met schubvormige titaniumplaten die ervoor moeten zorgen dat het gebouw opvallend schittert. Een spectaculaire sculptuurachtige structuur, perfect geïntegreerd in de omgeving en een van de grootste kunstwerken van de hedendaagse architectuur. Ook binnen word ik overdonderd door de prachtige architectuur van het gebouw. En uiteraard is er wat te zien aan hedendaagse kunst: van Gerhard Richter tot Andy Warhol.

Voor een goed overzicht, één adres: de website van het Guggenheim. Helaas is de niet-permanente tentoonstelling net in opbouw waardoor ik een deel van het museum niet kan bezoeken. 2 uurtjes voor het Guggenheim museum: het is aan de krappe kant… maar ik wil mijn taxi die me naar het hotel bij de luchthaven van Bilbao brengt niet missen. Het wordt een korte nacht en een vroege vlucht terug naar Zaventem.

Maar de mooie herinneringen aan Baskenland neemt niemand me nog af.

Praktisch

Logies en lekkers

• Hotel Sercotel Jáuregui, https://www.sercotelhoteles.com/hotel-jauregui/
• Hotel Nafarrola: https://www.hotelnafarrola.com/en
• Bar Grand soleil: https://www.bargransol.com/
• Restaurant Rafael: https://restauranterafael.com/
• Bodega Berroja https://bodegaberroja.com/

Activiteiten

• Urdaibai Bird Centre https://www.birdcenter.org/en
• Bezoek Gaztelugatxe https://www.tiketa.eus/gaztelugatxe/?lang=en
• Guggenheim Bilbao https://www.guggenheim-bilbao.eus/en

Meer informatie

• Info over Spanje: www.spain.info
• Sail The Way: https://rallysailtheway.com/en/
• Gids Diego Susperregui: https://feelbasquecountry.com/
• Gidsen Sara en Nerea: https://www.urdailife.com/quienes-somos/

Welke bestemmingen wil je nog ontdekken via mijn reisblog? Heb je Corsica, de Aveyron, Normandië of de Bourgogne al ontdekt? Stuk voor stuk prachtige Franse bestemmingen!